Dosya Sıkıştırma - tar, gz, bz2, 7z, rar...

Linux'un neredeyse ortaya çıktğı günden beri kullandığı temel sıkıştırma biçimleri tar.gz ve tar.bz2'dir. Bunlar dışında bir çok biçimi de destekler.

MS Windows ortamında WinRAR'ın haklı bir yaygınlığı vardır. Bu yüzden herhangi bir yerde rar biçimli dosyalara rastlamak oldukça olasıdır. Rar, patentli bir dosya sıkıştırma yöntemi olduğundan dolayı Ubuntu ilk kurulduğu hali ile rar dosyalarını desteklemez. rar dosylarını açmak için rar, unrar ya da unrar-free paketlerinden birini, rar oluşturmak için ise rar paketini kurmanız gerekmektedir. Hemen belirtelim ki kullanılabilecek paketlerin hiç biri grafik ara birim sunmamaktadır. Bu paketlerden rar ve unrar WinRar'ın kendisi tarafından sağlanmaktadır, özgür yazılım değildir. Bu yüzden bu paketleri kurabilmek için Multiverse deposu seçili olmalıdır. unrar-free için ise Universe deposunun seçili olması yeterlidir.


Sistem -> Yönetim -> Yazılım Kaynakları 'na tıklayarak bahsedilen depoları seçebilirsiniz.

unrar-free paketi rar'ın 2. sürümünü desteklemekte, 3. sürümünü desteklememektedir. Ben unrar-free kullanıyorum ve rar sıkıştırması yapmıyorum. Şimdiye kadar açamadığım dosya da olmadı. Siz de durumunuza uygun bir paketi seçin ve kurun. Synaptic'i ya da Aptitude'u kullanabileceğiniz gibi uçbirimi (Uygulamalar -> Donatılar -> _Uçbirim) de kullanabilirsiniz. Eğer depoları değiştirdiysek öncelikle uçbirimden;

$ sudo apt-get update

veya

$ sudo aptitude update

diyerek depoları güncelliyoruz. Daha sonra da seçiminize göre;

$ sudo apt-get install unrar-free

veya

$ sudo aptitude install unrar-free

diyerek unrar'ı kuruyoruz. Uygulama kurulduktan sonra rar dosyalarını açmak için yapmamız gereken uçbirimi açarak rar dosyasının olduğu dizine gelmek. Daha sonra;

$ unrar-free dosyaAdi.rar

diyerek dosyayı açabiliriz.

MS Windows ortamında yaygınlaşan bir başka dosya sıkıştırma biçimi ise 7z. Oldukça iyi sıkıştırma oranları sunan bu biçimin de desteği Ubuntu içinde hazır olarak gelmiyor. Ubuntu'nun 7z dosyları ile işlem yapabilmesi için p7zip paketini yüklememiz gerekiyor:

sudo apt-get p7zip

Bu paketi yükledikten sonra 7z dosyalarını çift tıklayarak açabilir ya da sıkştırmak istediğimiz dosyaları seçip, sağ tıklayarak, Arşiv Oluştur seçeneğini seçebilir ve buradan 7z soyadını deçebiliriz.



Linux Sıkıştırma Biçimleri

Yukarıda bahsettiğimiz üzere Linux yerel ve genel olarak iki sıkıştırma biçimi kullanır. Bunlar gzip (gz) ve bzip2 (bz2) dir. Bu sıkıştırma biçimleri birden fazla dosya üzerinde işlem yapmazlar. Yalnızca tek bir dosyayı sıkıştırırlar. Örneğin bir .tiff dosyasını ya da .xcf [1] dosyasını sıkıştırmak için

$ bzip2 dosya.tiff

veya

$ gzip dosya.tiff

komutlarını, açmak için

$ bunzip2 dosya.tiff.bz2

veya

$ gunzip dosya.tiff.gz

komutlarını kullanabilirsiniz.

Birden fazla dosyayı bu şekilde teker teker sıkıştırmak ve saklamak mantıklı olmayacağı için tar adı verilen başka bir sistem kullanılır. tar programı tek başına kullanıldığında yalnızca dosyaları art arda koyarak tek bir tar dosyası (tar ball - tar topu) oluşturur. Bu dosyayı yukarıdaki yöntemleri kullanarak ayrıca sıkıştırabilir ya da tar'ı kullanırken gerekli parametreleri verip tek bir komutla sıkıştırabilirsiniz. tar ile sıkıştırılan dosyayı sıkıştırmak için;

$ tar -cjf  dosyaAdi.tar.bz2 dizin

komutunu, açmak için

$ tar -xjvf  dosyaAdi.tar.bz2

komutunu kullanabilirsiniz.

Açıklama:

• -c (create): sıkıştırılmış arşiv oluşturur.
• -j (bzip2): sıkıştırmak için bzip2 yöntemi kullanılır.
• -f (file): sıkıştırılmış ya da açılmış dosyanın adını belirtir.
• -v (verbose): açılan her dosyayı ekrana yazar.
• -z (zip): -j yerine kullanılırsa bzip2 yerine gzip yönetimini kullanarak sıkıştırır.

Bütün bu işlemleri yapmak için Arşiv Yöneticisi'ni de kullanabilirsiniz. Açmak için sıkıştırılmış dosyaya çift tıklamanız ya da sıkıştırılacak dosyaya sağ tıklayıp Arşiv oluştur demeniz yeterlidir.

[1] Resim düzenleyici GIMP'in dosya biçimidir. GIMP bu dosyalar üzerinde sıkıştırılmış .xcf.bz2 biçiminde de işlem yapabilir.